Wiele osób sądzi, że aby legalnie podjąć się pracy, trzeba mieć bezwzględnie ukończone 18 lat. Nic bardziej mylnego! Trzeba stwierdzić, że prawo podąża za potrzebami społeczeństwa i umożliwia młodszym osobom kilka ścieżek zarobkowania. Warto jednak wcześniej dokładnie zapoznać się z pewnymi warunkami, które spoczywają zarówno na pracodawcy, jak i niepełnoletnim pracowniku.

 

Podstawa zatrudnienia, czyli najważniejsza kwestia

Dzisiejsze rozważania należy rozpocząć od rozróżnienia możliwych podstaw zatrudnienia. Kwestia ta wyznacza zarówno wiek, od którego można rozpocząć pracę, jak i idące za tym konsekwencje. Słowem, rozróżniamy zatrudnienie w oparciu o:

  1. umowę o pracę
  2. umowę cywilnoprawną (o dzieło, zlecenie)

W zależności od podstawy zatrudnienia spotkamy się z innymi dolnymi granicami wieku. Przy pierwszej opcji będzie to wiek 15 lat, przy drugiej zaś 13 lat. To ogólne ramy, od których naturalnie znajdą się pewne wyjątki. Szczegóły obu możliwości oraz ich konsekwencje prawne poznasz w dalszej części artykułu.

 

Zatrudnienie na podstawie umowy cywilnoprawnej

Umowy cywilnoprawne, jak sama nazwa sugeruje, regulowane są przez Kodeks cywilny. To w jego treści znajdziemy wszelkie interesujące nas kwestie w kontekście tematu dzisiejszego artykułu. Punktem wyjścia okaże się jednak pojęcie zdolności do czynności prawnych, o której możemy przeczytać właśnie w tej ustawie.

Zdolność do czynności prawnych to nic innego jak możliwość dokonywania czynności prawnych we własnym imieniu. Mowa tu, innymi słowy, o nabywaniu praw i zaciąganiu zobowiązań. Wyróżniamy jej trzy rodzaje:

 

1. Brak zdolności do czynności prawnych. Trwa od urodzenia do 13 roku życia, ma miejsce również przy ubezwłasnowolnieniu całkowitym. W tym miejscu warto przytoczyć art. 14 ust. 1 Kodeksu cywilnego:

Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.

Oznacza to, że osoba poniżej 13 roku życia nie może skutecznie zawrzeć żadnej umowy cywilnoprawnej. W konsekwencji nie będzie ona mogła pracować ani na podstawie umowy o dzieło, ani zlecenie.

 

2. Ograniczona zdolność do czynności prawnych. Trwa od ukończenia 13 roku życia do 18, ma miejsce również przy ubezwłasnowolnieniu częściowym. Tutaj z kolei pomocny okaże się art. 17 Kodeksu cywilnego:

(…) do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.

W praktyce osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych może zawrzeć umowę cywilnoprawną. Do jej skuteczności niezbędna okaże się jednak zgoda przedstawiciela ustawowego, czyli najczęściej rodzica. Może być wyrażona ustnie lub pisemnie. Nie wymaga żadnej szczególnej formy.

 

3. Pełna zdolność do czynności prawnych. Nabywa się ją wraz z osiągnięciem pełnoletności. W tym przypadku sprawa jest jasna i klarowna. Osoba po 18 roku życia samodzielnie decyduje o zawieranych umowach, toteż niepotrzebna będzie tu jakakolwiek zgoda osoby trzeciej. Wyjątkiem okaże się oczywiście sytuacja, w której pełnoletni jest ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo.

 

Zatrudnienie na podstawie umowy o pracę

Sprawy mają się zgoła inaczej w przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Jak łatwo się domyślić, tę kwestię reguluje już Kodeks pracy, a nie Kodeks cywilny. Mogłoby się to wydawać nieistotne, jednak w konsekwencji znacznie zmienia położenie osoby niepełnoletniej, która chciałaby podjąć się zarobkowania.

 

Umowa o pracę — minimalny wiek pracownika

Kodeks pracy wyraźnie reguluje tę kwestię. Okazuje się, że zgodnie z art. 190 i następnymi, dozwolone jest zatrudnianie tylko takich osób, które ukończyły 15 lat. Przez ustawodawcę zwane są one “młodocianymi”. Dodatkowo młodzi pracownicy muszą spełniać następujące warunki:

1) ukończyć co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową;

2) posiadać świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

 

W tym miejscu warto zaznaczyć, że od ogólnej reguły minimalnego wieku 15 lat istnieją pewne wyjątki. W przypadku, gdy dana osoba ukończyła już szkołę podstawową, nie musi czekać do swoich 15-stych urodzin. Wówczas bierze się pod uwagę wiek kalendarzowy. Gdy jednak przyszły pracownik nie ukończył ani wymaganego wieku, ani wyznaczonego etapu edukacji, może zostać zatrudniony jedynie w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

 

Młodociany na umowie o pracę — o tym musisz wiedzieć!

Nie da się ukryć, że umowa o pracę jest w większości przypadków korzystniejszą propozycją niż umowa cywilnoprawna. Pracownik ma wówczas płatne urlopy, dni chorobowe oraz wiele innych korzyści. W przypadku osób niepełnoletnich, które liczą np. na wakacyjną pracę, w której zarobią na własne potrzeby, nie będzie to jednak tak korzystne rozwiązanie.

Dlaczego? Młodociany może być zatrudniony do wykonywania tylko i wyłącznie prac lekkich. W trakcie roku szkolnego będzie mógł pracować jedynie 12 godzin tygodniowo, a w wakacje lub ferie 35 godzin. Co więcej, dobowy wymiar czasu pracy w drugim przypadku nie może przekraczać 6h. Niemożliwe są również godziny nadliczbowe czy pory nocne. Nie jest to regulacja korzystna dla młodocianych, którzy liczą na większy zarobek.

 

Praca dla nieletnich — najpopularniejsze przykłady

Jak już sam z pewnością zauważyłeś, praca na podstawie umowie cywilnoprawnej okaże się rozwiązaniem prostszym oraz korzystniejszym dla osoby niepełnoletniej. Czas zapoznać się z najpopularniejszymi ścieżkami kariery dla młodych pracowników!

 

Copywriting

To świetna metoda na zarabianie zarówno dla młodszych, jak i tych nieco starszych zainteresowanych. Jeżeli pisanie sprawia Ci przyjemność, to nie masz nad czym się zastanawiać. Jedyne, czego będziesz potrzebować, to komputer z dostępem do internetu, trochę wolnego czasu i dobre pióro! Na początek warto zainteresować się portalami zrzeszającymi zleceniodawców i copywriterów. Załóż konto na Giełdzie Tekstów i po prostu zacznij zarabiać!

 

Prace sezonowe

Są one idealnym rozwiązaniem na okres wakacyjny, kiedy królują zbiory różnego rodzaju plonów. Wymagają jednak nieco kondycji oraz wprawy. Przejrzyj lokalne ogłoszenia, aby zorientować się, czy w Twojej okolicy znajdują się jakieś uprawy.

 

Rozdawanie ulotek

Nie da się ukryć, że to pierwsze skojarzenie, które przywodzi na myśl praca dla nieletnich. Jest lekka, niewymagająca, a przy dobrym towarzystwie może okazać się także bardzo przyjemna! Pracodawcy bardzo chętnie zatrudniają osoby niepełnoletnie do tego typu pracy, dlatego warto się tym zainteresować.

 

Lokalna pomoc

Najmłodsi bardzo często rozpoczynają zarobkowanie od drobnej pomocy sąsiedzkiej. Opieka nad małym dzieckiem, wyprowadzanie psów, odśnieżanie podjazdu, koszenie trawników to tylko niektóre prace, które czekają na młodocianych. Warto więc zaproponować swoim sąsiadom korzystny dla obu stron układ.

 

Podsumowanie

  1. Pracę na podstawie umów cywilnoprawnych można podjąć najwcześniej w wieku 13 lat. Potrzebna będzie wówczas także zgoda przedstawiciela ustawowego (rodzica).
  2. Pracę na podstawie umowy o pracę można podjąć najwcześniej w wieku 15 lat. Dodatkowo konieczne jest ukończenie ośmioletniej szkoły podstawowej oraz zaświadczenie od lekarza.
  3. Copywriting, zbiory owoców, rozdawanie ulotek oraz pomoc sąsiedzka to najpopularniejsze metody zarobkowania dla młodych.